Visie NVZ op ziekenhuisbestuur is achterhaald

In het Financieel Dagblad van woensdag 1 maart 2008 wordt de besturingsvisie van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) weergegeven. Samengevat: ‘Minder macht specialisten’ en ‘Er kan er maar een de baas zijn’. Ook ik denk dat de huidige structuur in ziekenhuizen verwarrend is en niet te handhaven. In een recente studie van Public SPACE wordt dit ook geconcludeerd. Ook in mijn recente advies aan de PvdA over de gezondheidszorg wordt de verheldering van de positie van medisch specialist een van de mogelijke voordelen van marktwerking genoemd. Maar deze visie van de NVZ is ouderwets en achterhaald.
Er zijn drie redenen waarom de visie van de NVZ ouderwets en achterhaald is:

1. Management van professionals is wezenlijk anders dan klassiek management. Het voorbeeldmodel is niet de grote onderneming met een Raad van Bestuur on top, maar de maatschapsstructuur van accountancyfirma’s en advieskantoren. Dit leidt tot grote verschillen. Bestuurders doen dat vaak tijdelijk, komen voort uit het vak, realiseren zich scherp dat de professional bepalend is voor succes en blijven vaak zelf klanten zien. Van iedere toonaangevende professional wordt aanvullend ook een leidinggevende rol verwacht. Omdat menselijke kwaliteit in dergelijke organisaties zo wezenlijk wordt gevonden, is een kernbevoegdheid van de leiding het kunnen selecteren, bevorderen, belonen en ontslaan van professionals. Dat deel is zeker niet goed geregeld in de ziekenhuizen, maar is niet hetzelfde als integrale hierarchie of meer management.
2. Dan is er de aanzwellende maatschappelijke kritiek op ‘management’. De enorme groei in management van de afgelopen decennia lijkt doorgeslagen. Er is nog een extra probleem. Management- en staffuncties worden beter betaald dan uitvoering, hetgeen leidt tot een voortdurende drain van front line workers naar kantoorbanen. Management moet dus juist kleiner, bescheidener, selectiever en dienender worden!
3. Ten derde gaan we naar een dynamischer clustering van het ziekenhuisaanbod. Kleinschaligheid, flexibiliteit en bewezen kwaliteit zijn de sleutelbegrippen. Ondernemende professionals zijn daarbij hard nodig. Binnen die kleinschalige context is de professional heer en meester (‘manager’) en ook toenemend ondernemer. De bestuurder heeft de taak dat tijdig te zien en er faciliterend op in te spelen in plaats van ‘baas te spelen’.

In de praktijk zie ik volop ontwikkelingen langs deze lijnen, helaas niet in dit standpunt van de NVZ.