Beter toezien – Rapport Cie. Boutellier voor VTOI

In het visierapport ‘Beter toezien’ dat 22 december 2016 werd overhandigd aan minister Bussemaker van Onderwijs, wordt een principieel ander perspectief op toezicht houden in onderwijsinstellingen geschetst.

Het visierapport is op verzoek de Vereniging van Toezichthouders in Onderwijsinstellingen (VTOI) opgesteld door een commissie onder leiding van Hans Boutellier, wetenschappelijk directeur van het Verwey-Jonker Instituut en Hoogleraar Veiligheid & Veerkracht aan de Vrije Universiteit.

Deelname en Bijdrage dr. Steven P.M. de Waal

Aan deze visienotitie heeft Steven de Waal als lid van de Commissie ‘Beter toezien’ een bijdrage geleverd.

Zijn belangrijkste inbreng zat in de normatieve, waardegeladen kant van onderwijs voor burgers en de noodzaak te blijven zien dat onderwijs ontstaat door en is gebouwd op actief burgerschap, goed zichtbaar in de noodzaak voor onderwijs om een partner te zijn voor de opvoeding door ouders zelf. In de Grondwet van Nederland is dat zelfs verankerd, maar dat wordt vaak vergeten, al is hierin een kentering gekomen onder leiding van Jet Bussemaker als minister van Onderwijs, zie o.a. haar bijdrage aan het internationale congres ‘Practicing the Commons’ in juli 2017 in Utrecht. Deze nadruk en dit perspectief hebben ook enorme gevolgen voor het toezicht. Die normatieve, maatschappelijke en waardegedreven kant van toezicht is de afgelopen jaren vaak vergeten door een beroep op efficiency, een te eenzijdige nadruk op de verantwoordelijkheid van de bestuurder en een verkeerd begrepen zakelijkheid of bedrijfsmatigheid, die de marktsector zo helemaal niet kent, omdat daar de uiteindelijke toegevoegde waarde (‘added value’) natuurlijk ook een enorme sturende factor is. Uiteraard kwam deze inbreng bij hem sterk voort uit zijn interesse met het begrip ‘Public Value’ van Mark Moore, die dat overigens ook baseerde op dit interessante economische begrip dat veel economen vergeten zijn! Steven de Waal heeft dat o.a. verwerkt in zijn voorstellen voor een visitatie stelsel van woningcorporaties en zijn proefschrift over maatschappelijk leiderschap.Het is ook terug te zien in de nieuwste governance code van Cultuur+Ondernemen, een instelling waar hij 8 jaar voorzitter van de RvT geweest is.

De school als waardegemeenschap

De school moet gezien worden als waardegemeenschap, met gedeelde waarden, een specifieke identiteit en een inhoudelijke richting. De Raad van Toezicht ziet toe op de inhoudelijke richting en heeft structureel zicht op de schoolomgeving, onderhoudt relaties met relevante derde partijen en betrekt informatie uit de omgeving. Met dit visierapport doet de commissie recht aan de veranderende maatschappelijke ontwikkelingen zoals digitalisering, toegenomen diversiteit en het belang van netwerken, die hun weerslag hebben op de schoolomgeving. De sterke nadruk op bedrijfsmatigheid en wettelijke kaders, heeft de commissie losgelaten.