Diner pensant over Commons (Burger Zelfbestuur) door RUU

Dit betreft een besloten conferentie met belangrijke partijen over een te organiseren congres volgend jaar in Utrecht waar wereldwijd onderzoek wordt gepresenteerd over de zgn ‘commons’. Dit wereldwijde onderzoek wordt gebundeld en verzameld door de IASC: International Association for Scientific Reasearch on Commons, deze jaren onder voorzitterschap van de Utrechtse hoogleraar prof. dr. Tine de Moor.
Commons is een vorm van organiseren die al heel oud is, waarbij burgers en belanghebbenden met elkaar gemeenschappelijk bezit, een gemeenschappelijk stuk nuttig natuur (bijvoorbeeld een vismeer of graasweiden) of platform bezitten, beheren en besturen. Deze vorm van organiseren kende ook Nederland al in de Middeleeuwen in de vorm van gildes, meents, brinks e.d. Ik refereer aan deze vorm van burger zelfbestuur in mijn proefschrift over civil leadership, onder verwijzing naar Elinor Ostrom, de eerste vrouwelijke econome die de speciale Nobelprijs voor economie heeft gewonnen met onderzoek naar dit type bestuur. Mensen kennen dit begrip uit de kritische studie ‘The tragedy of the commons’ van Garrett Hardin uit 1968, die waarschuwde dat dat soort gemeenschappelijke terreinen (of meer algemeen: resources) bijna altijd leiden, en zelfs ten onder kunnen gaan, aan het egoïstisch gedrag van sommige gebruikers die vanuit freeriding misbruik maken en de gemeenschappelijke bron uitputten voor eigen gebruik. Elinor Ostrom (en anderen in veel onderzoek na haar) toonde aan dat alleen een kritisch bestuur waarbij gebruikers elkaar corrigeren, beïnvloeden, voor elkaar zorgen maar ook op elkaar letten, aan de basis ligt van een goed duurzaam gebruik van gemeenschappelijke bezit.
Dit is natuurlijk ook zeer leerzaam en van toepassing als burgers in Nederland zaken gemeenschappelijk gaan aanpakken, zoals bij woon- zorg-coöperaties of zelfbeheer van parken in de buurt of energievoorzieningen op eigen kracht. In die zin is dit een heel fundamenteel leerproces, zeker van burgers die in 3 decennia verslaafd zijn geraakt aan het toezicht door de overheid en dus ‘los gaan’ zodra ze weten dat er geen overheidsinspectie, politie of handhaving in de buurt is. Laat staan dat ze weten dat ook mede-burgers kunnen besturen en toezicht houden. Het heeft dan ook geen zin om naïef te zijn over burger zelfbestuur, dat is heel hard werken en moeilijk, maar dus niet onmogelijk of menselijk contrair vanwege een of ander van nature verondersteld intrinsiek egoïsme. Dat egoïsme is aangeleerd gedrag en valt dus ook af te leren.
De Utrecht Development Board, waar ik in zit,  steunt dit onderzoek, de IASC en Tine de Moor met de mede-organisatie van dit diner en hoopt dat daarmee Utrecht als grote stad voorop gaat lopen in het denken over burger zelfbestuur en zelfs in de praktijk ervan in Nederland. Mooie doelstelling, die past bij Public SPACE.