Zeven routes naar een veerkrachtig zorgsysteem – DOQ Arts aan het woord

Ons zorgstelsel kan duurzamer en menselijker terwijl ook kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid geborgd zijn. Dat schrijft Steven de Waal, strategisch consultant en visionair op het gebied van maatschappelijk leiderschap, in zijn boek, ‘Het zal mijn zorg zijn: 7 routes naar een gezond zorgstelsel’. Met zijn vernieuwende blik schetst De Waal paden voor innovatie en verandering om de Nederlandse gezondheidszorg fundamenteel te transformeren.

De Waal is gefascineerd door civil leaders: pioniers die ongeacht hun positie een diepgevoelde verantwoordelijkheid voor het publieke belang tonen. In 2014 promoveerde hij op dit onderwerp. Zijn pleidooi voor actief burgerschap en maatschappelijk ondernemerschap vormt ook de ruggengraat van de zeven routes die hij voorstelt om tot verbetering van ons zorgstelsel te komen.

Stimuleren van civil leadership

Civil leaders zijn er al, zegt De Waal. “Het kan gaan om bestuurders, IT-experts, artsen of ondersteuners. Kenmerkend is dat ze zich niet laten ontmoedigen door bestuurlijke regels of protocollen. Binnen hun span of control (red: reikwijdte) brengen ze verbeteringen aan en weten ze collega’s te enthousiasmeren. Civil leaders verdienen erkenning en de ruimte om hun ideeën te ontplooien.”

Bevorderen van gezondheid

De leefstijl is steeds bepalender voor de (gezonde) levensduur van mensen. Volgens De Waal zijn daarom zowel adequate informatievoorziening als ruimtelijke inrichting van de woonomgeving essentieel. “De zorgprofessional wordt een coach die tijdig signaleert en een patiënt begeleidt bij wat hij of zij zelf niet kan.”

Financieren op basis van toegevoegde waarde

De Waal wil toe naar een financieringsmodel waarin niet productie maar resultaten de boventoon voeren. Daarnaast geeft hij alternatieven voor het huidige Medisch Specialistisch Bedrijf waardoor artsen verantwoordelijk worden voor de koers en prestaties van het hele ziekenhuis. “Loondienst is niet de juiste oplossing. In plaats daarvan kunnen we beter het begrip ondernemerschap scherper definiëren.”

“Artsen moeten zich gesteund voelen om ter plekke te kunnen bepalen wat het beste is”

Organiseren vanuit praktische wijsheid van zorgprofessionals

De Waal dringt aan op een cultuur die uitgaat van vertrouwen en praktische wijsheid.  “Artsen moeten zich gesteund voelen om ter plekke te kunnen bepalen wat het beste is voor de patiënt. Laten we de unieke expertise van professionals erkennen zodat ze vanuit intuïtie en kennis maatwerk kunnen leveren.”

Zorgtechnologie en platforms en platformorganisaties

Digitalisering in de zorg leidt tot platforms die patiënten macht geven, stelt De Waal. “Nederland krijgt daardoor een grote kritische groep met een disruptieve kracht om de publieke opinie te beïnvloeden. Hiermee moeten we ook in de zorg leren omgaan. Tegelijk ontstaan er dankzij de nieuwe data-infrastructuur ook nieuwe mogelijkheden, bijvoorbeeld nieuwe varianten van het elektronisch patiënten dossier (EPD). “De zorg efficiënter en toegankelijker maken lukt alleen als we technologische innovaties en digitale platforms leren hanteren.”

“Er ontstaan samenwerkingsverbanden tussen zorginstellingen en patiënten”

Zorg en woonomgeving met eigen regie

Mede door ICT komt het zorgaanbod dichter bij mensen thuis. De Waal voorziet dat de initiatieven die bevorderen dat mensen langer zelfstandig blijven wonen, de patiënten ook meer regie zullen geven over hun zorg- of behandelproces. “Er ontstaan samenwerkingsverbanden tussen zorginstellingen en patiënten, en de zorginstelling verandert in een platform: minder managers en meer horizontaal management tussen zorgprofessionals.”

Moedig leiderschap stimuleren

In de laatste route zet De Waal het erkennen en aanmoedigen van civil leadership centraal. “De drijfveer van civil leaders komt vaak voort uit hun persoonlijke historie, of uit verontwaardiging. Het is typisch Nederlands om weinig waardering te hebben voor deze leiders. Maar juist met openlijke support van officiële instanties kunnen ze de activiteiten volhouden waar we later op grote schaal van kunnen profiteren.” 

De toekomst van de zorg: een divers en dynamisch Landschap

De Waal is optimistisch. Hij gelooft niet in één uniforme oplossing, maar ziet een toekomst voor zich waarin diverse benaderingen naast elkaar bestaan die samen een veerkrachtiger zorgsysteem vormen. Met zijn zeven routes en talloze praktijkvoorbeelden wil De Waal iedereen inspireren om zelf de verantwoordelijkheid te nemen voor innovatie en verbetering in de zorg.

Deze boekbespreking door Ruth Wouters verscheen oorspronkelijk op 19 april 2024 op Platform DOQ Arts aan het woord