Bestuurlijke Kalkoenen

Naast ambtenaren zijn nu in alle bezuinigingen op de overheidsuitgaven ook de bestuurslagen de gebeten hond. Bestuurlijke drukte, overlapping, stroperigheid, dubbele kosten leiden tot een aanval op het ‘midden bestuur’: provincies, gemeenten, regio structuren, waterschappen. Politiek prettig: je laat zien dat je ‘daadkrachtig’ bent over de noodzaak van bezuinigingen, geen Griekse toestanden voor ons land. Je laat ook zien dat je in ‘eigen vlees’ durft te snijden, ook de bestuurders zelf moeten er immers aan geloven. Dat ‘eigen vlees’ is overigens zeer relatief: iedereen in openbaar bestuur blinkt uit in het wijzen naar de andere bestuursorganen voor sanering.
Dit is als het ware de eerste laag in het debat: politiek aangedreven publieke voorstellen die het goed doen bij de kiezer. Dan is er een tweede laag, waar ikzelf de afgelopen periode op meerdere plaatsen ook bij betrokken was. Daar wordt doorgediscussierd op dit momentum over de voors– en tegens van bepaalde varianten, de echte noodzaak, de doelen van zo’n ingreep. Voorstellen worden hier uitgewerkt, gericht op de periode na de verkiezingen: het komende regeerakkoord. Dit zijn de binnenkamertjes, de brainstorm meetings en de besloten congressen. Maar hier vervlechten heel veel paradoxen zich tot een enorme mentale complexiteit. Om te beginnen is dit ook weer bestuurlijke drukte, het vergroot het probleem dat het geacht wordt op te lossen. Al die mensen zijn niet met de samenleving maar met zichzelf, het openbaar bestuur, bezig. Dan is het ook nationaal gezien nogal contraproductief omdat iedereen hetzelfde wiel uitvindt en weinigen over grenzen heen met elkaar praten. Maar ook de uitgangspunten voor een soort nationale innovatiewedstrijd zijn niet gegeven.

De kalkoenen bespreken het kerstmenu

Het is dus letterlijk een oeverloos proces, waar toch ieder wel bij moet zijn, want het gaat over jou en jouw positie! En daarbovenop worden in dit proces intellectualiteit en creativiteit verward met (of niet onderscheiden van) onderhandelen en positiegevechten. Dus in het gesprek vallen we steeds terug op de observatie (?) dat hier toch weer kalkoenen met elkaar het kerstmenu bespreken, hetgeen ertoe leidt dat dit het eerste kerstmenu wordt waar geen kalkoen geserveerd zal worden. Maar wie wordt er dan wel gegeten? En door wie? Markies De Canteclere in veelvoud, kakelt wat mee, maar hoopt dat niemand ziet dat hij al lang een verarmde landjonker is. Op metaniveau is het dus zaak als deelnemer met een te verdedigen positie vooral uit te stralen dat je daar niet op uit bent. Degene die dat het langst volhoudt, ontspringt deze bestuurlijke dans. Om met Groucho Marx te spreken: “The secret of life is honesty and fair dealing. If you can fake that, you’ve got it made.