Toezichthouden kent vele bijzondere aspecten. Natuurlijk op inhoudelijke aspecten, maar zeker ook gedragsmatig. Vooral in de snel veranderende context van een meer divers samengestelde raad van commissarissen of raad van toezicht. Diversiteit in deze gremia zal toenemen qua leeftijd, gender, culturele achtergrond, deelnemers met achtergrond in de profit en de not-for-profit sector en, uiteraard zoals steeds, vanwege verschillende persoonlijkheden. Hoe kun je je eigen rol versterken en verbeteren in een dergelijke context? Tijdens de Leergang voor Toezichthouders en Commissarissen leer je hoe je authentiek en effectief blijft en wat inhoudelijk én gedragsmatig goed en adequaat toezichthouden is.

Op 2 december 2022 verzorgt Steven de Waal in deze leergang een module over strategie, nieuw leiderschap en toezicht for public value, hieronder gaat hij hier specifiek op in.

“Geloof in codes gaat de morele keuzes of strategische intelligentie in de top van organisaties niet verbeteren.”

Juist over leiderschap en gedrag en karakter/persoonlijkheid in het algemeen stuiten leergangen sterk op het aangeleerde onderwijskundig en academisch concept van kennisoverdracht en instructie via de klas-met-leraar-opstelling. Alsof dat soort zaken door een ‘expert’ of ‘wetenschapper’ via een weldoordachte lezing valt ‘over te dragen en aan te leren’. Waarbij dus de ‘leerlingen’ nog niet veel ‘weten’ en vooral ‘passief’ de lesstof tot zich moeten nemen. Die manier is net zo onverstandig als denken dat je goed kunt leren tennissen of voetballen via het lezen van een instructieboekje en het ‘in de klas’ luisteren naar een toespraak van de trainer. Dit speelt natuurlijk nog sterker voor personen die inmiddels veel bestuurservaring hebben en juist vanwege deze ervaring (maar dus ook de aangeleerde routines, preferenties en vooroordelen!) ook vaak in toezichtposities zitten en gevraagd worden.

Daarom is het beste leer- en onderwijsmodel voor governance omgevingen: inzichten krijgen van practitioners, met goede en onderbouwde (soms zelfs academische) reflecties op die praktijk en vandaaruit ter plekke veel kansen krijgen om je eigen ervaringen en inzichten daar tegenaan te leggen (peer-review en –onderwijs).

Praktische wijsheid & Strategische Intelligentie

Steven de Waal gaat vanuit deze leerfilosofie proberen de deelnemers ‘mee te nemen’ in zijn ervaringen, inzichten en reflecties uit zijn bestuurs- en toezichtspraktijk, gekoppeld aan diezelfde inspanning van de deelnemers over hun praktijk en uiteraard wel vanuit een brede reflectie op de achterliggende wetenschappelijke en filosofische literatuur.

Voor dat laatste geldt eigenlijk hetzelfde verschijnsel als hierboven aangegeven over de verkeerde ‘onderwijs’-routine, namelijk dat men sociale kennis en inzichten niet opdoet door wetenschappelijk onderbouwde voorschriften te lezen en braaf te proberen letterlijk op te volgen, zoals Aristoteles met zijn begrip ‘praktische wijsheid’ al analyseerde en opschreef, bijna 2400 jaar geleden! Steven de Waal mag deze kritiek op het academische niveau en vooral de aard van ‘sociale kennis’ hebben, omdat hij gepromoveerd is, in zijn geval op civil leadership in relatie tot de invloed van governance omgevingen.

Dit voortbouwen op het concept van ‘praktische wijsheid’, ook in bestuursomgevingen, is ook de reden waarom het moderne geloof in codes en voorschriften, ook op governance gebied, niet zal gaan helpen om het morele gehalte of de strategische intelligentie achter bestuurlijke keuzes in de top van organisaties te verbeteren.

Hij behandelt ook om die reden het begrip ‘strategische intelligentie’, juist omdat een van de bestaande corporate mythes is dat strategie kan worden vastgesteld en beoordeeld vanuit een (rationeel, analytisch, onderbouwd) strategisch plan: dat is noch een moderne opvatting wat werkelijk strategisch is, noch een goede basis voor toezichthouder om vanuit te gaan. De meeste strategische plannen zijn eerder bedoeld om zowel toezicht als stakeholders gerust te stellen en tegelijk op afstand te houden: zie zijn eerder blog over ‘strategische intelligentie‘.

Deze basis filosofie zit al meer dan 10 jaar onder zijn lezingen en bijdragen aan leergangen, hopelijk gaat het ook hier weer toezichthouders helpen in het vinden van een betere rol en toegevoegde waarde, vooral gezien hun bijdrage aan de public value van de organisaties waar zij toezicht op houden.