Het verkeerde debat over zorg of eindelijk het goede? Column voor Zorgvisie

Op heel veel terreinen verschuiven de panelen in het debat over de toekomst van de zorg, ook in verkiezingsstrijd. Nu is het nog wat stil. De partijen schrijven aan verkiezingsprogramma’s of hebben nog een interne lijsttrekkersstrijd af te werken. Maar onder financiële druk worden oude beleidskeuzes vloeibaar en staat er weer veel ter discussie.

De bezuinigingsdruk van Brussel en de financiële markten leidt ineens tot politieke saamhorigheid in het Kunduz-akkoord, en in de aanpak van taboeonderwerpen als eigen bijdragen en pakketverkleiningen. Beide zijn overigens lastenverzwaringen, geen bezuinigingen. De groeiende premiedruk leidt tot het bespreekbaar maken van de aanpak van kostenbevorderaars, zoals outputfinanciering, door tariefmaxima en budgetplafonds. Zelfs door een zo liberale minster als de huidige. Nog verdergaand is het ter discussie stellen van de salarissen van medisch specialisten in algemene ziekenhuizen en zelfs van het hele marktmechanisme, met argumenten als verspillend en kostenopdrijvend. Onder financiële druk worden oude beleidskeuzen vloeibaar en staat er weer veel ter discussie.

“Het publieke debat zal de komende maanden beheerst worden door profileringsdrang en geld”

Profileringsdrang

Dat is mooi, want intelligent. De urgentie neemt zonder meer toe, de huidige groei in zorguitgaven kan financieel niet meer worden opgebracht. Maar is het wel het goede gesprek?

Het publieke debat zal de komende maanden beheerst worden door profileringsdrang en geld. Beide niet iets waar de gezondheidszorg per se beter van wordt. De betogen zullen gedomineerd worden door de tegenstelling marktwerking versus staatsplanning en ‘rationele’ economen versus politici. Daartegenover zullen de brancheverenigingen alleen maar hun autonomie en groeivragen stellen: mogen we meer geld en minder regels? Daar is geen woord zorg bij.

Effectiever

Ik denk dat we meer moeten gaan leren van de huidige praktijk. Allerlei bestuurders snijden nu middenmanagement lagen weg en houden geld over om in te zetten in snelle en goede zorg. Sommige organisaties wachten niet meer op indicatiestellingen en gaan meteen en veel effectiever aan de slag. Samenwerkingsverbanden ontstaan gericht op het snel saneren van onnodige kosten, bijvoorbeeld de taxikosten binnen de AWBZ door logistiek alles te combineren. Ziekenhuizen zetten innovaties in om sneller te diagnosticeren en te behandelen. En het boeiende is: dat doen ze tegen de perverse prikkels van het huidige systeem in. Dat heb ik China Zorg genoemd: het is hoofdzakelijk bureaucratisch met op onderdelen marktprikkels.

Stille kracht

Kunnen we het eens over die ‘stille kracht’ hebben? En dan met name over wat de overheid – in alle bescheidenheid – zou moeten doen om dit te bevorderen in plaats van naar economen en naar oude paradigma’s te kijken? En wie brengt dat in de politieke strijd in? Laten we ervan uitgaan dat de maatregelen van de afgelopen twintig jaar ons geen effectiever stelsel hebben opgeleverd. We zullen in de campagne moeten zoeken naar innovatieve politici.

Deze column werd 11 mei 2012 gepubliceerd op Zorgvisie.nl

Noot van de redactie: ten behoeve van de leesbaarheid zijn tussenkopjes en citaten toegevoegd.