Haast je met Utrechtse energietransitie

Een energie leverende flat in Overvecht. Acht hectare Rijne-zonnepanelen plus vier windmolens. Zestig burger-energiecoöperaties in de provincie Utrecht. En dan nog de miraculeuze mobiele opslag van energie in Lombokse auto’s.

Dat alles, en discussie met een reeks spitse vragen, toont de honger naar de Utrechtse energietransitie. Op zoek naar versnelling brachten burgers (Sociëteit De Constructieve) en bedrijven (Rabobank) op 21 juni 2022 een aantal actieve partijen bij elkaar.

Vier praktijkvoorbeelden neerleggen in een gemotiveerde en nieuwsgierige zaal, dat bleek te leiden tot vragen om méér. Burgerinitiatieven en coöperaties, bedrijven, kennisinstellingen en overheden willen de koppen bij elkaar steken om meer gezamenlijke actie in de energie-omslag te krijgen. Hoe kan Utrecht deze energie in de stad de ruimte geven?

Spannendste bijdragen

De verzamelde kennis en daadkracht in het auditorium van de Rabobank inspireerde, zowel qua deelname, als sprekers, thema’s en acties die langskwamen. De Utrecht Development Board en Public Space Foundation deden actief mee. Vooral vanuit de ambitie om meer te leunen op burgerinitiatief als bron van ambitie en versnelling.

De mooiste en spannendste bijdragen kwamen uiteraard uit de praktijk: welke goede initiatieven zien we in Utrecht rond de energietransitie?

Energieleverende flat

Directeur Marije Eleveld van woningcorporatie Bo-Ex opende de serie pitches. Aan de Henriëttedreef in Overvecht pakte Bo-Ex een flatcomplex aan met 58 sociale huurwoningen. Daar verrees het beeld van de ‘energieleverende flat’. Passend bij de doelstelling van Bo-Ex als woningcorporatie moet dat leiden tot duurzaamheid in combinatie met een lagere energierekening voor de huurders. Dat lijkt te gaan lukken. Nu is het zaak van deze innovatie te leren om haar veel groter aan te pakken in de hele volkshuisvesting.

Draagvlak Rijne Energie

Vervolgens kwam langs Joost Brinkman, pionier van energiecoöperatie Rijne Energie. De coöperatie beoogt duurzame energie op te wekken voor lokaal gebruik. De meest in het oog springende en politiek actuele kwestie is het plaatsen van grote windmolens in polder Rijnenburg, wat Joost ook uitgebreid en met veel zelfvertrouwen neerzette. Hun plan houdt in het plaatsen van 4 windmolens en 8 hectare zonnepanelen. Er loopt noodzakelijk onderzoek voor vergunning met een Milieu Effect Rapportage. Kosten: ongeveer 100.000 euro. Dat kreeg Rijne Energie binnen tien dagen bij elkaar met crowdfunding. Een teken van groot maatschappelijk draagvlak voor deze inspanningen.

Zestig burger-energiecoöperaties

Met steun van de provincie bestaat sinds 2020 het projectbureau Energie van Utrecht. Dat bureau moet lokale coöperaties stimuleren en ondersteunen. Woordvoerder Piet Hein Speel telt intussen zestig burger-energiecoöperaties in de provincie Utrecht. Mooi vond ik natuurlijk dat hij de initiatieven uitlegde vanuit een driehoek van burgers, bedrijven en overheid. Die driehoek heeft mijn organisatie Public Space in 2000 geïntroduceerd als een betere benadering voor publieke vraagstukken dan alleen overheid of alleen bedrijfsleven. Piet Hein Speel legde de nadruk op de samenwerking binnen de coöperatieve vereniging ‘Energie van Utrecht’. Die koepel deelt en biedt kennis aan de leden die energie-initiatieven nemen. Uitdrukkelijk met handhaving van lokale zeggenschap van burgers en initiatiefnemers zelf.

Overtollige energie

Het zeer succesvolle en nu nationaal opschalende initiatief We Drive Solar ontstond ooit in Lombok. Directeur Robin Berg schetste in zijn pitch een succesvol ambitieus bedrijf, voortgekomen uit maatschappelijk initiatief. Het zet Utrecht op de kaart als een innovatieve, duurzame stad. We Drive Solar zet in op een combinatie van zonnepanelen op grote vrij liggende daken, met daaronder laadplekken voor auto’s. Zij kunnen die duurzame energie tanken en er tegelijk hun overtollige energie afleveren. Uiteindelijk zijn de accu’s van de auto’s een mobiele opslag van duurzame energie. Op den duur zouden wijken, wellicht te beginnen bij Lombok, op die manier al hun noodzakelijke energie kunnen krijgen.

Utrechts maatschappelijk ondernemerschap

Vier voorbeelden van Utrechts maatschappelijk ondernemerschap lagen aan onze voeten. Uiteraard keken we daarnaast naar de mogelijke bijdragen aan deze energietransitie van overheden of een groot bedrijf als de Rabobank (die ook gastheer van de conferentie was).

Voortgang en vervolgstappen

De zaal vroeg om voortgang, om vervolg-aanpak en verdere stappen. Wie pakt dat op? Het lijkt een schot voor open doel voor de programmamanager van de gemeente die de actieve denkers en doeners voor de energie-omslag nu bij elkaar zag. Hij kan nadenken hoe hij deze initiatieven het beste kan faciliteren en versnellen. En ook: opschalen. Wat is daarvoor nodig?

Duidelijk bleek het grote enthousiasme en tegelijk de urgentie voor volgende generaties. Wordt vervolgd in het Utrechtse.

Deze column verscheen oorspronkelijk op de website van de Utrecht Development Board, juni 2022
Steven de Waal is vanaf de oprichting in 2009 lid van de Utrecht Development Board.