Ontbrekende of onbekende hervormingen? Column voor Zorgvisie

In de eerste ronde van het Kunduz-akkoord was de besparing van 1,6 miljard op de zorg nog nauwelijks ingevuld. Nu weten we meer, maar een visie op en aanpak voor de noodzakelijke hervormingen ontbreken.

Het Kunduz-akkoord, dat ik van GroenLinks zo niet mag noemen, is nu in tweede ronde uitgewerkt. Het eerste akkoord was een beetje slordig. Van de nettobesparing op de collectieve uitgaven van 12,2 miljard, was de 1,6 miljard op de zorg (zo’n 13 procent) nog nauwelijks ingevuld. Wel wisten we dat sommige eerdere maatregelen waren teruggedraaid. Het betrof de pgb’s, de eigen bijdrage tweedelijns-ggz en uit het Catshuisakkoord onder andere de eigen bijdrage receptregel. Nu kennen we ook de rest.

Het eigen risico gaat omhoog van 220 naar 350 euro, met vrijstelling van de kosten voor de huisarts. De rollator gaat uit het pakket. Per ligdag in het ziekenhuis gaat men 7,50 euro betalen, alsmede een vergoeding voor het eten. In moderne termen, namelijk van gezondheidszorg naar (volks)gezondheid, is natuurlijk ook het hoger belasten van drinken en roken te zien als een relevante zorgmaatregel. Overigens zijn het allemaal besparingen op een geraamd bedrag dat is gebaseerd op dunne budget- en tariefafspraken van de huidige minister. Tegenvallers zijn tegenvallers omdat ze niet worden geraamd.

“Tegenvallers zijn tegenvallers omdat ze niet worden geraamd”

Onduidelijkheden

De hele deal is vooral knap werk van D66. Door de uitstraling van Nieuwe Zakelijkheid en Redelijkheid, door het Paarse mengsel van het pakket en door het ouderwets bijeenpolderen van een politieke coalitie van Zakelijk Bestuur. Alle andere partijen bij dit akkoord (VVD, CDA, GL, CU) zullen hun achterban nog heel veel hebben uit te leggen. Waarschijnlijker lijkt nu al dat men de hele deal met zijn onduidelijke lijn en verantwoordelijkheden maar liever vergeet. Zo ontbraken de inhoudelijke punten uit dit akkoord geheel in de lijsttrekkerscampagne van het CDA.

Wat ontbreekt

Maar D66 heeft het onderwerp hervormingen, waarop ze graag tamboereert, niet kunnen toevoegen aan dit zorgakkoord. Hervormingen of zelfs maar een visie daarop, ontbreken. De kostenexplosie van de laatste jaren en dus het falen van beheersingsmaatregelen worden direct afgewenteld op de gebruiker, zonder diens zeggenschap en eigen inbreng te vergroten. Meer pijn zonder macht of perspectief. Ik denk dat dit een teken is dat het debat en de ideeënontwikkeling daarover achterblijven in het politieke circuit. Dit mogen de lobbyisten en academici uit de zorg zich aantrekken.

Noodzakelijke hervormingen

Ik geef de politici daarom maar een rijtje hervormingen mee waar het wel over zou moeten gaan. Hervormingen die nu circuleren in en rond de zorg.

• Krachtige regionaal samenhangende eerstelijnsorganisaties bouwen, mogelijk ook fusies toestaan met zorgverzekeraars.
• De zbc’s als goedkoopste en cliëntvriendelijkste productielocatie redden van de angstige bureaucraten.
• Outcome-financiering bevorderen via regiobudgetten die zijn gebaseerd op per capita kosten.
• De fouten in het pgb-systeem actief bestrijden, met behoud van de enorme winst in zeggenschap en druk op de intramurale care.
• De coöperatieve beheersvorm tussen zorginstellingen en tussen zorgvragers introduceren.
• De macht van de patiëntenverenigingen vergroten.
• Coproductie en afstemming op informele arrangementen in chronische zorg bevorderen.
• De voorgenomen decentralisaties naar gemeenten (AWBZ, Jeugdzorg) oppakken als innovaties.

“Meer pijn zonder macht of perspectief”

Tijd voor keuzes

Verkiezingen zijn niet de beste tijd voor dergelijke fundamentele keuzes. Maar de nachten en wandelgangen van ‘Jan Kees Kunduz’ waren nog ongeschikter.

Deze column werd 22 mei 2012 gepubliceerd op Zorgvisie.nl

Noot van de redactie: ten behoeve van de leesbaarheid zijn tussenkopjes en citaten toegevoegd.