Wet Maatschappelijke Ondersteuning: Niet zo safe!

Recent zat ik een congres voor over de WMO (de Wet Maatschappelijke Ondersteuning), op 14 februari j.l., de dag dat de finale versie van de wet werd behandeld in ‘Den Haag’. Op deze ene dag trokken de meningen en feiten van alle partijen aan me voorbij, van VWS tot de VNG en van juridische tot strategische aspecten. Beleidsmatig zitten er twee opmerkelijke aspecten aan deze wet: de plicht tot aanbesteden (privaat primaat) en de plicht rechthebbenden ook de optie van een PGB (persoonsgebonden budget) te moeten aanbieden. Beide plichten zijn, net als de meer bediscussieerde compensatieplicht, opgelegd aan de gemeenten als uitvoeringsinstantie van de wet.

Om vele redenen is dit opmerkelijk:

1. Beide plichten gaan er dwingend van uit dat de gemeenten beter niet zelf taken kunnen uitvoeren, maar dat ‘laten’ uitvoeren;
2. Het politieke oordeel (kamerbreed) is blijkbaar al geveld over de wenselijkheid van deze richting (aanbesteden en wat deftig heet ‘vouchers’) boven uitvoering door overheidsorganisaties zelf; een deel van het politieke debat over de wenselijkheid van privatisering is blijkbaar – sluipend – afgerond;
3. Maar beide instrumenten zijn ook wat tegenstrijdig: het een (aanbesteden) laat de gemeente kiezen uit (bestaande) aanbieders die vervolgens vaak ‘in natura’ het aanbod aan de burgerij gaan verzorgen, terwijl het PGB systeem de rechthebbende zelf laat kiezen met welke aanbieder ze in zee gaan, hetgeen zelfs kan leiden tot nieuwe aanbieders door ‘pooling’ van PGB’s (zoals bijvoorbeeld de Thomas Huizen).

Wat ik echter het meest schrijnende gegeven vond dat die dag boven kwam, was het gebrek aan garanties over continuiteit van zorg voor al diegenen die nu WMO-achtige voorzieningen ontvangen. Als een gemeente het verknalt of aanbieders te lang afwachten tot er duidelijkheid is, is er in die gemeenten kans dat mensen die nu in zorg zijn, dat onverwacht niet meer zijn of daar minstens lang over in onzekerheid zijn. Dat hadden we bij het switchen in de basisverzekering beter geregeld: als de verzekerde niks deed, bleef hij/zij ook verzekerd! Bij de WMO-zorg hebben we dat dus niet gedaan. Een ernstige omissie. Het FD zat in de zaal en heeft er de volgende dag ook over bericht, maar het lijkt door de politiek nog niet opgepakt.
Lees hier een interview met Steven de Waal door Henk Grundmeijer voor overheidsmanagement.nl.