artikel uitgelichtMaatschappelijk ondernemerschapVideo's
Tegenlicht Meetup ‘De consultant regeert’ – video
Een meer reëel beeld van de consultancy industrie dan dat van Mazzucato
In de laatste tv-aflevering op 11 mei 2025, na liefst 24 jaar, onderzocht VPRO Tegenlicht de rol van consultants in het Nederlandse bestuur. Consultancybureaus spelen een steeds grotere rol in beleidsvorming, en de kosten hiervan nemen toe. Wat betekent deze ontwikkeling voor de toekomst van het openbaar bestuur? En kunnen we nog zonder consultants?
Op 19 mei was ik panellid bij de Tegenlicht Meetup over deze aflevering in de Bibliotheek Utrecht (de livestream is hier op YouTube terug te kijken).
Ik heb in het panel graag meegedaan als ex-vennoot en bestuursvoorzitter van de succesvolle, in de top van de markt opererende Boer & Croon Strategy and Management Group (overigens met 3 takken van professionele dienstverlening, naast strategy-consultancy, ook interim-management en Merging&Acquisition). Jammer dat de NPO juist dit programma wegbezuinigt.
In onderscheid met onze Amerikaanse hoogleraar Mazzucato heb ik juist benadrukt:
A. Het marktmechanisme in termen van matching en keuze voor opdrachtgevers heeft ook grote voordelen, zoals het inmiddels kunnen opereren als wereldwijde consultant door deze hoogleraar ook feilloos wordt aangetoond.
B. De industrie die ze behandelt is maar een deel (zij het internationaal wel de grootste) van de hele industrie. Degenen die ze behandelt als te commercieel en niet kwalitatief genoeg, zijn zo groot geworden door het risicomijdende karakter van politiek en ambtenarij, terwijl er nu net wereldwijd en in allerlei niches zo’n grote keuze uit consultants is juist door dit sterk functionerende en concurrentie uitlokkende marktmechanisme. In de keuze voor deze consultants kan diezelfde politicus en ambtenaar zich dus geen buil vallen, terwijl het probleem groot, complex en misschien wel onoplosbaar is. Als het dan alsnog onoplosbaar blijkt, ligt dat niet aan deze keuze van de uitbesteder: reputatierisico vermeden!
C. De stapeling van uitbesteden, dus het verder uitbesteden zelf weer uitbesteden aan een ‘coördinator’ laat ook weer de grote zwakte zien: het lokt enerzijds onfrisse dwarsverbanden binnen de consultancy uit en het toont anderzijds aan dat deze overheid een slechte opdrachtgever is. Deze benut niet die grote voordelen van de grote en zeer diverse keuze door dat krachtige marktmechanisme. Dan wel klagen over ’te commercieel gedrag’ en ‘verkoop trucs’ bewijst alleen maar die zwakte.
D. Consultants zijn niet alleen inhalig bezig met de volgende opdracht, ze geven hun kennis en inzichten ook op allerlei manieren terug aan hun cliënten: ter plekke door inhouse opleidingen en dossier overdracht, extern door lezingen en boeken. De uitzending schetst door het uitstekende acteer werk maar een deel van de bijdrage van consultants. Boer&Croon won regelmatig offertes van de hier behandelde consultants door juist in te zetten op werkelijke verandering, werkelijke ingrepen en werkelijk verder brengen van de organisatie, dus niet door alleen maar fraaie papieren grafieken en powerpoints te gaan produceren!
Voor deze Meetup waren ook deze pannelleden uitgenodigd:
Kas Jansma: researcher VPRO Tegenlicht. Freelance (wetenschaps)journalist (onder andere Het Klokhuis, NEMO) en ‘Sustainability Trainer en Consultant’.
Marjolein Quené: historicus en bedrijfskundige. Schreef Voorbij de managementmaatschappij. De invloed van management op werk, democratie en vrijheid.
Stefan Heusinkveld: universitair hoofddocent aan de Radboud Universiteit Nijmegen en schrijver van De management ideeënfabriek.
