Waardengebonden leiderschap en dus waardengebonden toezicht (NVTZ leergang Voorzitters Raad van Toezicht)

Op 5 oktober a.s. verzorgt Steven de Waal zijn bijdrage aan de leergang voor Voorzitters van de Raad van Toezicht in de Zorg van de NVTZ Academie.

Aan de Raad van Toezicht in de Zorg worden hoge eisen gesteld. Dit geldt des te meer voor de voorzitter. De complexiteit van een zorgorganisatie en de specifieke kenmerken van de maatschappelijke onderneming met zijn vele stakeholders, vereisen kennis en kunde om ruim en reflectief te denken en tegelijkertijd scherp toezicht te houden. De voorzitter moet met de Raad van Toezicht een professioneel toezichtkader bieden, opdat de Raad van Bestuur de zorgorganisatie in goede banen kan leiden. Daarom is het essentieel dat de voorzitter de juiste bagage heeft qua kennis, inzichten, attitude en vaardigheden om aan de rol van de Raad van Toezicht én het samenspel met de Raad van Bestuur invulling te geven.

“Leiderschap in de zorg heeft altijd met de strategische context te maken”

Deze leergang is bedoeld om de voorzitter van de Raad van Toezicht te ondersteunen en de kennis en vaardigheden die nodig zijn voor een goed voorzitterschap verder te ontwikkelen. Steven de Waal zal vooral ingaan op de waarden van waaruit de Raad van Bestuur het maatschappelijk leiderschap moet invullen. Wat is de stimulerende en bewakende rol van de voorzitter en hoe verhouden zich die rol en waarden tot de strategische context? Zijn er andere rollen, ruimte en waarden aan de orde bij continuïteit, zekerheid of een heldere koers dan bij een crisis, onzekerheid en onrust over de koers? Leiderschap in de zorg heeft altijd met die context te maken.

“Een Raad van Toezicht moet altijd het maatschappelijk rendement en public value bevragen”

Stevem de Waal baseert zich daarbij op zijn proefschrift ‘The Value(s) of Civil Leaders’ (Eleven 2014).
In zijn analyse is het RvT/RvB-model weliswaar gekopieerd uit het bedrijfsleven, maar nogal als een intern gericht model, zonder de daar gebruikelijke indringende en beoordelende rol van buitenaf door aandeelhouders met formeel mandaat. Daardoor wordt de vraag naar maatschappelijk rendement en public value vaak te weinig gesteld: dat zouden de raden van toezicht wél moeten doen (Zie ook zijn essay: De publieke sector verdient goed management (S&D 2013)).

In De Waals bijdrage aan deze leergang staat de rol van de voorzitter centraal bij het komen tot een visie op en houding van goed toezicht en het daarin effectief opereren in de veelal lastige context van ambiguïteit van zorgorganisaties. Die ambiguïteit neemt nu nog toe omdat de maatschappelijke onderneming (een concept door hem gelanceerd en in een boek uitgewerkt in 2000) vanuit haar positie en missie heel goed in staat zou zijn in te spelen op burgers die meer willen doen, voor elkaar, in de zorg, maar daarvoor niet de ruimte wordt geboden door overheidsregels of zorgverzekeraars. Dit behandelt hij naar aanleiding van zijn laatste boek: Burgerkracht met Burgermacht (Boom 2015).
Tenslotte gaat hij in op de vreemde gewoonte in Nederland zich voor publiek gezag en publiek leiderschap te verschuilen achter codes, protocollen en toezichtsregels van de overheid. Voor publiek gezag is toch echt meer nodig, analoog aan het begrip ‘Praktische Wijsheid’ van Aristoteles.

Download de presentatie van Steven de Waal.