Politiek: Koers of Koest? Column voor Zorgvisie

De zorg heeft een prominente plek in de verkiezingsprogramma’s gekregen maar de realiteitszin is soms ver te zoeken. Geen politicus kan om de discussie over een oplossing voor de explosief stijgende kosten heen.

De afgelopen periode zijn veel verkiezingsprogramma’s verschenen. CDA, SP, Groen Links en PvdA kwamen ermee. De VVD wacht traditioneel lang met een integraal verkiezingsprogramma, maar lekt tussendoor wel stukken. Sommigen beweren, omdat het CPB hun programma zo laat niet goed meer kan doorrekenen. Anderen beweren weer dat dat voor de zorg ook eigenlijk niet zoveel uitmaakt.

Centrale en semi-rationele modellen op basis van allerlei uitgangspunten en veronderstellingen is erg jaren vijftig. Het doet geen recht aan complexe systemen zoals de zorg, met zijn vele samenhangen, turbulenties en deelcrisissen, binnen de zorg maar ook in een complexe relatie met de algemene economie, zoals rond arbeidsmarkt, vastgoed en ICT.

We krijgen zo gaandeweg wel een goed overzicht van de politieke richting. Het lijkt erop dat het stelsel van de AWBZ voor veel partijen bespreekbaar wordt. Groot strijdpunt wordt of grote delen door de zorgverzekeraar of door de gemeente moeten worden geregisseerd. Het persoonsgebonden budget ondervindt weer veel steun, terwijl de laatste staatssecretaris er vanaf wilde. Hoe vreemd kan het lopen.

Marktwerking in ziekenhuiszorg

Een opvallend en smaakmakend punt komt van de PvdA inzake het terugdraaien van de marktwerking in de ziekenhuiszorg. Een punt dat de SP al langer maakte, maar zonder veel richting of analyse van de huidige wet- en regelgeving. Bij de SP leek het daardoor vooral een ideologisch principe, de PvdA kiest de pragmatische positie dat we nu moeten leren van opgedane ervaring. Argumenten die worden genoemd, betreffen het feitelijke monopolie van zorgverzekeraars en de uit de hand lopende dbc-financiering.

Van meer recente aard had nog kunnen worden genoemd de falende zorginkoop van zorgverzekeraars, waar weinig innovatie en lef vanuit gaat, al kun je dat ook rekenen tot het effect van een gebrek aan concurrentie. Velen uit de sector reageren met schrik op dit stevige statement, maar ik denk dat de explosieve kostenstijgingen van de laatste jaren, overigens ook in de AWBZ, elke politicus tot deze discussie dwingt. Daarbij zijn er niet zoveel signalen uit de sectoren zelf dat men de druk heftig genoeg voelt, net als pakweg een modaal gezin in crisistijd, met pensioendruk, hypotheektwijfel en baanangst.

“Kortom: het polderen lijkt bij zowel VVD als PvdA ineens weer helemaal terug en was dat niet stroperig, duur en conservatief?”

Afspraken over beperkte groei

De noodzaak van herijking is op paradoxale wijze ook aangetoond door de demissionaire liberale minister. Zij kwam tot afspraken met koepels over een beperkte groei van 2,5 procent van het volume en heeft zojuist eenzelfde resultaat voor de ggz bereikt. Het is een budgetmaximum, afgesproken door brancheverenigingen namens hun leden in een zogenaamd liberaliserend marktsysteem. Een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie is er niks bij. De verwarring is zo groot dat nu heel veel productie feitelijk ongecontracteerd en ongebudgetteerd wordt geleverd. De tijd van praatconvenanten tussen staat en koepels was toch voorbij?”Kortom: het polderen lijkt bij zowel VVD als PvdA ineens weer helemaal terug en was dat niet stroperig, duur en conservatief?”

Regionale zorgautoriteiten

De agendering en signalering is dus terecht, de oplossing die de PvdA in haar programma aanreikt, oogt echter ook als een grote pbo of praatconstructie. De PvdA wil naar regionale zorgautoriteiten, die een regionale zorgplanning maken gebaseerd op ramingen en schattingen van zorgbehoeften en zorgbudget. Zorgverzekeraars worden uitgenodigd in een soort aanbesteding om de concessie te krijgen rond de regionale regie. Daarmee zou dit stelsel de zo gewenste grotere sturing op resultaat en outcome door allerlei kokers in het zorgaanbod heen op papier kunnen bereiken, maar we kunnen ook hier twijfelen aan het realiteitsgehalte. Het wordt vermoedelijk allereerst een groot lobbycircuit voor alle gevestigde belangen en instellingen. Kortom: het polderen lijkt bij zowel VVD als PvdA ineens weer helemaal terug en was dat niet stroperig, duur en conservatief?

Het lijkt erop dat de zorg voluit ontdekt is door politieke partijen, maar het zal nog veel gepuzzel worden om te zien of daar een zinnige, werkbare koers voor de gezondheidszorg uit voorkomt. Goed dat daar gewoon wordt doorgewerkt.

Deze column werd 20 juni 2012 gepubliceerd op Zorgvisie.nl

Noot van de redactie: ten behoeve van de leesbaarheid zijn tussenkopjes en citaten toegevoegd.