Op 11 februari 2020 verzorgt Steven de Waal een workshop over toezicht op cultuur en gedrag voor de Raad van Commissarissen van een grote, grootstedelijke zorgorganisatie.

Kern van het onderwerp en zeer strategisch in de moderne governance: Hoe kunnen wij als toezichthouders stimuleren en erop toezien dat de organisatie de juiste cultuur en het juiste leiderschap krijgt en uitstraalt (#civilleadership) en dat juiste moet dan natuurlijk gedefinieerd zijn vanuit de missie en de gewenste public value als zorgorganisatie!

Dat begrip ‘public value’ zat ook als definitie onder het civil leadership in zijn proefschrift ‘The Value(s) of Civil Leaders’ (2014, summary): de 33 onderzochte maatschappelijk leiders waren personen die op een zeer persoonlijke manier en met moed en leiderschap hun organisatie met succes dichterbij public value hadden gebracht, zoals zij dat oprecht en persoonlijk zagen. Uiteraard leidde dat in het publieke debat tot veel discussie juist over die perceptie op public value!

Er zijn nu in ieder geval 2 grote misverstanden in veel publiek debat en Nederlandse theorievorming (al zijn er nog veel meer): de wijze van gebruik van public value en de opvatting over ‘governance’.

1. Het gaat niet om een standaard Public Value, maar om een afweging van en strijd om Public ValueS

Men denkt ‘public value’ te kunnen gebruiken als het volgende bureaucratische stuurmiddel, dus na het betalen van uren en verrichtingen (klassieke output) komt men nu aan outcome, maar nog steeds gedacht vanuit publieke financiering en dus op basis van standaard definities vanuit een ambtelijke ivoren toren. Terwijl het juist gaat om een strijd, maatschappelijk en politiek, om de juiste public values en de juiste afweging daartussen (dit is klassiek #Aristoteles: zie De Waal’s beschrijving bij eerdere leergangen voor Raden van Toezicht: Machiavelli, Shakespeare en Aristoteles kunnen ons meer leren dan veel hedendaagse theoretici en beleidsmakers!). Er bestaat dus ook helemaal geen moreel kompas, zoals de Amerikaanse literatuur rond leiderschap al lang doorheeft.

2. Governance gaat niet alleen over structuur, rollen en economische continuïteit, maar om waarden, missie en purpose

Men denk te veel dat governance vooral gaat over de structuur in de top (one tier / two tier en rolvastheid volgens de eenmaal gekozen structuur) en toezicht op compliance en continuïteit. Dat is natuurlijk een enorm onderschatten van de rol van een RvT in de zorg, die nu eenmaal veel meer missiegedreven en purpose gericht moet zijn. En dit wordt nog verder enorm uitvergroot doordat de aandeelhouders uit de klassieke RvC structuur van het bedrijfsleven ontbreken (zie artikel Steven de Waal in S&D van 2013 ‘De publieke sector verdient goed management‘)

De Waal gaat met de aanwezigen werken aan deze thema’s, omdat dan pas de zeker relevante vraag aan de orde is of de organisatie het juiste maatschappelijk leiderschap heeft en uit. Alleen dan kan de RvC er mede aan bijdragen dat dat er ook komt!