De worsteling van het welzijnswerk

In de afgelopen maanden heb ik op vele fronten gediscussieerd met en geadviseerd aan directies van lokale welzijnsinstellingen. Ik zat een conferentie voor van Utrechtse instellingen over hun imago. Ik hield een lezing voor de vereniging van directeuren van welzijnsinstellingen (Verdiwel). Ik had een werkconferentie met het bestuur hiervan. En ik had parallel vele interviews met ‘civic leaders’ in het kader van mijn lopend onderzoek. Velen van hen hebben met welzijnsachtige problemen te maken en doen er iets aan. Dit levert een boeiende en soms ook vermoeiende confrontatie op. Enerzijds het institutionele, staatsgedomineerde veld van de ‘welzijns’organisaties (blijft een pretentieuze term) dat sterk worstelt met zijn toekomst en toegevoegde waarde. Anderzijds de burger die het initiatief neemt, niet aan de kant zit en, en passant, klaagt over datzelfde institutionele veld.
Alles optellend meen ik dat er voor deze welzijnsinstellingen maar een goede toekomstige koers is:

• Professionalisering van het werk zelf, dus evidence-based werken aan de hand van methodieken die gedisciplineerd worden toegepast en aantonen wat je resultaat (public value) is;
• Ondernemerschap in plaats van management: sociale kansen zoeken en oppakken op een ondernemersachtig wijze, met nieuwe diensten, nieuwe communicatie, nieuwe benaderingen.

Alleen doen waar je goed in bent

Een van de praktische consequenties hiervan is dat je alleen diensten blijft doen als je er echt goed in bent. Tevens dat je anderzijds niet telkens diensten afstoot als ze eindelijk stevig in de markt staan, zoals bij vele is gebeurd rond schuldhulpverlening, kinderopvang en bedrijfsmaatschappelijk werk. Uiteindelijk is dit een koers die deze instellingen losser maakt van directe sturing door de lokale politiek, maar wel professioneler en ondernemender. Daar zit eigenlijk vaak nog de grootste weerstand. De politiek krijgt dan wat ze verdient: afhankelijk en defensief werkende clubs onder ambtelijk getint management. Daarmee lossen we de grote sociale problemen van dit moment niet op en zal het officiele ‘welzijns’werk steeds verder marginaliseren. In een klemmende omarming gaan dan beide ten onder, elkaar ondertussen verwijten makend.