Filosofische dilemma’s in onze agenda

Uit de missie van Public SPACE komt een belangrijke conceptuele of systeemtheoretische agenda voort. Om te kunnen ‘tegen denken’, inspireren, nieuwe ideeën toe te voegen, heb je ook een bepaalde – nieuwe, zelf gemaakte – filosofische of ideologische basis nodig. Die conceptuele agenda omvat 4 elementen: moraliteit, macht, strategieën en bestuurlijke dynamiek.
Uit die – tot nu toe wat onbewuste – filosofie is mijn concept van ‘de maatschappelijke onderneming‘ voortgekomen en ook het boek van vorig jaar over de strategieën voor de publieke zaak.

Maatschappelijke onderneming

De maatschappelijke onderneming verbindt moraliteit (goede doelen, maatschappelijke betrokkenheid) aan private strategieën en ondernemerschap (een term die tot dan toe alleen met geld verdienen werd geassocieerd) en is tevens in zichzelf een machtsingreep in de door de politiek gewenste controle over het middenveld. Ik ben er dus mee het bestuurlijke toneel opgelopen, regelrecht in de armen van het CDA, maar gelukkig inmiddels breder omarmd.

Strategieën voor de publieke zaak

Het boek verbindt strategieën van private partijen aan de publieke zaak, de moreel goede doelen en maakt ook direct inzichtelijk dat het gaat om zeer complexe processen en moraliteiten, waar nooit een overheid alleenrecht of alleen macht kan of mag hebben. Laat ik die agenda nog eens wat kleurrijker maken, het leidt tot fascinatie voor:

• Jezuïtisme, als poging in een organisatie moraal, macht en strategie te combineren
• Shakespeare, als verwoording van bestuursdrama maar vaak, tragisch, ook gericht op de publieke zaak
• Retoriek: hoe taal macht uitoefent en macht ontkent of verhult, hoe taal een strategie is in een bestuursdrama
• De paradoxale combinaties van bewustzijn en effect als het gaat om goede bedoelingen, die in hun tegendeel omslaan of gestructureerd egoïsme (zoals een markt) die toch kan leiden tot goede uitkomsten voor iedereen.

Voorwaar genoeg om mee bezig te zijn. Ik zal in dit blog de komende tijd vaker hierop terugkomen en voorbeelden uit mijn praktijk hierop enten.